3.7 Grondbeleid

Raamkrediet

Om de grondaankopen door GS plaats te kunnen laten vinden, is er een raamkrediet van PS nodig. Bij de P&C-cyclus geeft PS hier toestemming voor. Voor het jaar 2024 is er voor Agenda Vitaal Platteland/Uitvoering Landelijk Gebied een raamkrediet van € 11 miljoen beschikbaar gesteld en voor de grondbank is bij de begroting 2023 een raamkrediet van € 20 miljoen beschikbaar gesteld. Van het raamkrediet AVP/ULG is in 2024 in totaal € 3,11 miljoen gebruikt. Van het raamkrediet voor de strategische grondbank is in 2024 € 3,8 miljoen gebruikt.

Programma Agenda Vitaal Platteland

De financiering van de nog te realiseren natuurdoelen vindt vooral plaats via het zogenaamde grond-voor-grond-principe. Dat houdt in dat in dat we gronden die we in bezit hebben verkopen. Zo maken we budget vrij voor nieuwe aankopen en inrichting van nieuwe natuur. Alle gronden die we voor het programma AVP/ULG aankopen, worden geactiveerd op de balans in de Grondvoorraad AVP/ULG tegen de verkrijgingswaarde, of tegen de lagere marktwaarde. Dat geldt in het geval van gronden binnen het NNN. Het verschil tussen de lagere marktwaarde en de verkrijgingsprijs dekken we uit de middelen voor realisatie van het Natuurnetwerk Nederland binnen programma 2. Meestal is dat 85% van de koopsom.

In onderstaande tabel is het verloop van de boekwaarde van grondvoorraad AVP/ULG en de natuurcompensatiebank weergegeven.

Grondbank

Voor de grondbank bestaat de mogelijkheid om anticiperende grondaankopen te doen voor de ruimtelijke thema’s binnen de provincie Utrecht. In het afgelopen jaar zijn er twee strategische aankopen gedaan.
Van het raamkrediet van de grondbank is in 2024 €3,8 miljoen gebruikt en daarmee nog € 16,2 miljoen beschikbaar. Op dit moment zit er nog voor twee projecten aankopen in voorbereiding ter waarde van ca. € 8 miljoen. Het raamkrediet voor de grondbank zal met een voorstel bij de voorjaarsnota worden opgehoogd om zo nieuwe aankopen te kunnen doen in de komende periode.

Programma Hart van de Heuvelrug en Vliegbasis Soesterberg

De grondexploitaties van het programma Hart van de Heuvelrug en Vliegbasis Soesterberg zijn een gesloten systeem. Dat betekent dat we investeringen bekostigen met de toekomstige opbrengsten. Het programma en project komen niet ten laste van de algemene middelen. We verrekenen het saldo met de algemene middelen pas bij afronding van het geheel. Dat is naar verwachting in 2030.

De verantwoording van het programma is als volgt in de administratie opgenomen:

• De rode projecten waarbinnen de ontwikkelingen in wonen en werken plaatsvinden, blijven verantwoord onder de Voorraden (VRD), via Programma 1. Ruimtelijke ordening. Dit zijn de projecten Woonwijk Vliegbasis Soesterberg en Sortie 16.

• De groene projecten, met de ontwikkelingen in natuur en recreatie, zijn onder de vaste activa opgenomen:  
  • De projecten waarbij de grond nog in eigendom van de provincie is, vallen onder de Materiële vaste activa (MVA). Dit zijn de projecten Oostelijke Corridor en Kamp van Zeist.
  • De projecten waarbij de grond is overgedragen aan derden, vallen onder de Immateriële vaste activa (IVA), namelijk als bijdragen in activa van derden. Dit zijn de projecten Park Vliegbasis Soesterberg en het Beheerfonds. Daarin zijn de resultaten van de afgesloten projecten opgenomen.

De insteek bij alle projecten is dat we alle grond voor afsluiting van het project overdragen. Hetzij voor het realiseren van woningen en bedrijven, hetzij als natuur- en/of recreatieterrein.

Volgens het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) wordt er op de rode projecten tussentijdse winst genomen, volgens de Percentage of Completion (POC)-methode en op de afgesloten projecten in de IVA wordt jaarlijks afgeschreven. De hieruit voortkomende financiële gevolgen verantwoorden we in Programma 1. Ruimtelijke ontwikkeling. En het voordeel wordt afgewikkeld naar de in 2020 ingestelde bestemmingsreserve. Met deze reserve geven we invulling aan het contractueel overeengekomen beheerfonds.

Voor meer toelichting en de risico’s van het project verwijzen wij naar de projectenparagraaf.

Financiële risico's bij grondverwerving binnen AVP

Het financiële risico bij grondverwerving voor de inrichting van het landelijk gebied is over het algemeen beperkt omdat grond relatief waardevast is. De afgelopen jaren is de grondwaarde van agrarische grond steeds licht gestegen. We zien de afgelopen periode de druk op de grondmarkt in het landelijk gebied alleen maar toenemen nu er ook extra grond nodig is voor bijvoorbeeld:

•   het oplossen van de problematiek rond stikstof;
•   bodemdaling;
•   de energietransitie;
•   de woningbouwopgave;
•   Groen groeit mee;
•   strategisch bosbeleid.

Het programma AVP/ULG kent een voorziening om eventuele risico’s op te vangen, zoals u in onderstaande tabel ziet. Hiermee worden de risico’s opgevangen van de opstallen die in bezit zijn in het landelijk gebied, en die onderdeel zijn van de grondvoorraad AVP/ULG. Uitgezonderd zijn de opstallen die gratis zijn verkregen bij de overname van de gronden van Bureau Beheer Landbouwgronden (kortweg BBL, destijds onderdeel van de Dienst Landelijk Gebied). De risicovoorziening is in 2024 opgehoogd omdat een aantal boerderijen zeer waarschijnlijk tegen de agrarische waarde verkocht gaat worden. En niet tegen de (hogere) Ruimte-voor-Ruimte-waarde. Hiermee nemen wij genoegen met een lagere opbrengst. Maar wordt wel ruimte geboden aan agrariërs om te verplaatsen naar een andere locatie. Bijvoorbeeld uit een (nieuw) natuurgebied of een Natura 2000-gebied.